Hidrometeorologiya

                                                    Aqrometeoroloji müşahidələr

Aqrometeoroloji müşahidə məlumatları və proqnozlar kənd təsərrüfatı bitkilərinin səpin (əkin), gübrələmə, dərmanlama, biçinin və yığımın aparılması, məhsulun daşınması və digər kənd təsərrüfatı işlərinin vaxtının təyin edilməsi, bitkilərin inkişafı müddətində faktiki temperatur və yağıntı miqdarına əsasən suvarılma normasının tənzimlənməsi, şaxta, dolu, quru küləklər və s. təhlükəli atmosfer hadisələrinə qarşı mübarizə tədbirlərinin görülməsi üçün çox əhəmiyyətlidir. Bu məlumatları əldə etməklə təsərrüfatın düzgün planlaşdırılması, zərər riskinin azaldılması və nəticədə məhsulun qorunmasına nail olmaq mümkündür.

Azərbaycanda kənd təsərrüfatı bitkiləri üzərində ilk sistematik aqrometeoroloji müşahidələr 1882-ci ildə Gəncə meteoroloji stansiyasında aparılıb. Sonralar kənd təsərrüfatı sahəsində aqrometeoroloji xidmətlərin əhəmiyyətinin artması ilə əlaqədar hidrometeoroloji stansiyalarda da aqrometeoroloji müşahidələrin aparılması təşkil olundu.

Hazırda bu müşahidələr Respublika ərazisinin kənd təsərrüfatı əhəmiyyətli regionlarını əhatə etməklə 17 hidrometeoroloji və 9 aqrometeoroloji stansiyasında, 3 aqrometeoroloji məntəqəsində aparılır. Aqrometeoroloji müşahidələr əsasında kənd təsərrüfatı bitkilərinin inkişaf mərhələləri, bitkilərin hündürlüyü, 1m² sahəyə düşən dənli bitkilərin sayı, bitkilərin sıxlığı, əkinin və kök sisteminin ümumi vəziyyəti, bitkilərin zədələnmə və ya məhv olma səbəbləri, aparılmış aqrotexniki tədbirlər, havanın orta, maksimum, minimum temperaturları, torpaq səthinin və müxtəlif dərinliklərinin temperaturları, torpaq rütubətliyi, yağıntının miqdarı, qarın hündürlüyü, küləyin sürəti və istiqaməti, nisbi rütubətlik, rütubət çatışmazlığı,

Əldə olunan məlumatların təhlili nəticəsində ayrı-ayrı rayonlar üzrə havanın orta temperaturunun 0, 5, 10, 15⁰C - dən keçid tarixləri, 0, 5, 10, 15⁰ C - dən yuxarı temperatur cəmləri, şaxtasız dövrün başlanması, bitməsi, davamiyyəti, havanın maksimum temperaturu 35 ⁰C - dən yuxarı olan günlərin sayı, ən isti ayda (iyul) havanın orta temperaturu, ən soyuq ayda (yanvar) havanın orta temperaturu, vegetasiya dövrü ərzində düşən yağıntıların cəmi, quraq günlərin sayı və digər aqroiqlim məlumatları hesablanıb sistemləşdirilir. 

Buğda, arpa, pambıq, qarğıdalı, üzüm, çay, meyvə və tərəvəz bitkilərinin vegetasiyasının başlanmasından yığıma qədər olan dövrdə bütün inkişaf mərhələlərinin tarixləri, bitkilərin vəziyyəti və sahələrdə aparılan aqrotexniki tədbirlərlə bağlı statistik məlumatlar toplanılır.

Milli Hidrometeorologiya Xidmətinə daxil olan aqrometeoroloji müşahidə məlumatları əsasında hər on gündən bir kənd təsərrüfatı bitkilərinin vəziyyəti və onların inkişafına, məhsuldarlığına təsir edən aqroiqlim şəraiti təhlil olunur, dekada üzrə havanın temperatur və yağıntı göstəricilərinin çoxillik iqlim norması ilə müqayisə qrafikləri qurulur və “Dekadalıq aqrometeoroloji bülleten” hazırlanır. Ötən ayın aqrometeoroloji şəraitini əks etdirən  “Aqrometeoroloji aylıq icmal”, rayonlar üzrə gözlənilən sinoptik şəraitin, dolu, güclü külək, quraqlıq kimi təhlükəli atmosfer hadisələrinin kənd təsərrüfatı bitkilərinin vəziyyətinə necə təsir edəcəyini və hansı aqrotexniki tədbirlərin görülməsinin məqsədəuyğun olmasını əks etdirən “Aqrometeoroloji proqnoz” hazırlanır və aqrometeoroloji məlumatlara əlçatanlığın təmin edilməsi məqsədi ilə bütün bu materiallar http://meteo.az saytında yerləşdirilir.